Sữa mẹ có thể giúp trẻ sinh non tránh khỏi bệnh mù lòa

Nếu Stevie Wonder, ca sĩ mù nổi tiếng ở Mỹ, được sinh ra ba thập kỷ sau, chúng ta có thể sẽ không có những bài hát nổi tiếng "Superstition" hay "Isn't She Lovely" - nhưng anh chàng ca sĩ có thể đã không bị mù. Vì sinh non, Stevie Wonder phát bệnh võng mạc, một căn bệnh về mắt đã tấn công hơn một nửa số trẻ sinh ra trước 30 tuần của thai kỳ.

Mặc dù phương pháp điều trị được phát triển trong những năm 1980, khoảng 400 đến 600 trẻ em Mỹ, và 50.000 trẻ em trên toàn thế giới vẫn bị mù mỗi năm vì nhiều lý do. Giờ đây, một nghiên cứu cho thấy, con số đó có thể được cắt giảm hơn một nửa, nếu tất cả trẻ sinh thiếu tháng nhận được sữa mẹ.

"Sữa mẹ có thể bảo vệ mắt, chống lại bệnh võng mạc do sinh non, bởi vì chúng ta biết rằng sữa mẹ giúp tránh được những bất thường thần kinh ở trẻ sơ sinh", ông Susan Landers, chuyên gia về trẻ sơ sinh ở Austin, Texas, thành viên của Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ. "Mô võng mạc giống như mô thần kinh phôi học, nó phát triển từ các tế bào chưa trưởng thành."

Kết quả nghiên cứu dựa trên một phân tích tổng hợp của năm cuộc nghiên cứu từ năm 2001 đến năm 2013, cho thấy trẻ sinh non nhận được sữa mẹ có tỷ lệ mắc bệnh võng mạc do sinh non (ROP) thấp hơn 46-90%, tùy thuộc vào trẻ nhận được bao nhiêu sữa và mức độ nghiêm trọng của ROP. Các nghiên cứu đều thực hiện thông qua quan sát, theo dõi, vì vậy họ không thể khẳng định rằng sữa mẹ trực tiếp làm giảm rủi ro mắc bệnh hơn.

"Đây là một nghiên cứu rất đáng khích lệ, và nó mở ra những câu hỏi mới trong lĩnh vực khoa học nghiên cứu, nhưng tôi nghĩ quá sớm để kết luận rằng sữa mẹ ngăn ROP," Michael Chiang, một giáo sư nhãn khoa và y tế tin học tại Oregon Health & Đại học Khoa học Viện mắt Casey, người không tham gia vào nghiên cứu nói.

Trong số những trẻ mắc bệnh ROP, hầu hết phục hồi và phát triển tốt mà không cần điều trị, nhưng khoảng 10% phát triển ROP nặng, làm tăng nguy cơ mù lòa, Chiang nói. Khoảng một nửa trong số đó cần được điều trị, sẽ ngăn ngừa mù lòa với tỷ lệ 80 đến 90%.

Các nghiên cứu mới phân tích kết quả của 2.208 trẻ sinh non, dựa trên việc trẻ nhận được sữa mẹ và sữa bột. Kết quả cho thấy trẻ được nuôi duy nhất bằng sữa mẹ có 89% giảm tỷ lệ của ROP nặng, so với trẻ được nuôi bằng sữa công thức.

Những năm 1940 và 1950, ROP không tồn tại bởi vì trẻ sinh non hiếm khi sống sót, Chiang nói. Y học tiến bộ và bác sĩ có thể giữ cho các em bé thiếu tháng được sống, với cân nặng ít hơn 3kg lúc sinh, họ phát hiện ra rằng các mạch máu trong võng mạc của bé sẽ thường bắt đầu phát triển ngoài tầm kiểm soát. Nếu tiếp tục tăng trưởng bất thường, võng mạc của trẻ tách ra, gây mù lòa.

Việc điều trị đầu tiên được phát triển trong những năm 1980 là phương pháp áp lạnh, có thể làm chậm lại sự phát triển mạch máu. Laser điều trị thay thế phương pháp áp lạnh và sau đó đã trở thành tiêu chuẩn điều trị. Phương pháp điều trị mới nhất là bevacizumab, một loại thuốc làm từ kháng thể, làm chậm sự tăng trưởng của các mạch máu mới.

Nguyên nhân của ROP là không hoàn toàn hiểu rõ, nhưng các nhà khoa học tin rằng áp lực oxy hóa có thể kích thích sự phát triển bất thường của mạch máu. Cung cấp oxy cho trẻ sanh non là điều kiện cần thiết cho sự sống còn của bé, nhưng việc tiếp xúc với oxy có thể dẫn đến ROP, theo Jianguo Zhou, một chuyên gia về trẻ sơ sinh tại Thượng Hải, và là tác giả chính của nghiên cứu.

Các chất chống oxy hóa có trong sữa mẹ có thể ngăn chặn ROP, Chu giải thích.

"Sữa mẹ đã được chứng minh là có liên quan với giảm nguy cơ nhiều biến chứng nghiêm trọng do sinh non, trong đó có một bệnh tiêu hóa trầm trọng là viêm ruột hoại tử", Tarah Colaizy, một phó giáo sư nhi khoa và sơ sinh tại trường Đại học Iowa Carver College of Medicine nói. "Nó cũng đã được chứng minh làm giảm nguy cơ nhiễm trùng máu đe dọa tính mạng trẻ, và có một số bằng chứng cho thấy mức độ nghiêm trọng của bệnh phổi do sinh non được giảm ở trẻ bú sữa mẹ".

Trẻ sơ sinh không có những biến chứng được điều trị oxy ít hơn, do đó làm giảm tỷ lệ mắc ROP, Zhou đã chỉ ra. Trong số 2 triệu trẻ sinh ra trước 32 tuần mỗi năm trên toàn thế giới, Zhou ước tính rằng một phần mười trong số đó có thể phát triển bệnh ROP nặng.

"Về mặt lý thuyết, trẻ sinh non bú sữa mẹ có thể ngăn 8% (160.000) ROP nặng toàn cầu", Zhou đã viết. "Đó là một ảnh hưởng to lớn và ngăn chặn hàng ngàn trẻ sinh non mù hoặc khiếm thị".